Hòa giải ở cơ sở là một hoạt động mang tính xã hội tự nguyện, tự quản ở cộng đồng và các hòa giải viên tham gia hòa giải hoàn toàn dựa trên tinh thần tự nguyện, trách nhiệm với cộng đồng và không có danh lợi để góp phần duy trì sự hài hòa và ổn định của xã hội. Khi tham gia công tác hòa giải, hòa giải viên thường gặp nhiều áp lực khác nhau, phải bỏ thời gian riêng của cá nhân để làm công tác hòa giải, đối mặt với những nguy cơ tiềm ẩn trong quá trình giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp của người dân, sự không thấu hiểu, chia sẻ, ủng hộ từ phía gia đình, người thân... Và thực tế cũng cho thấy, nếu hoạt động của các hòa giải viên là tự nguyện và cơ bản dựa trên sự nhiệt tình cá nhân của họ thì sự nhiệt tình đó cũng rất cần được “hỗ trợ và động viên” về vật chất, ở mức độ nhất định, để duy trì. Để động viên, khích lệ hòa giải viên, Luật hòa giải ở cơ sở năm 2013 đã quy định hoà giải viên có quyền “hưởng thù lao theo vụ, việc khi thực hiện hòa giải”. Quy định này đã được cụ thể trong Nghị định số 15/2014/NĐ-CP và Thông tư liên tịch số 100/2014/TTLT/BTC-BTP.

Căn cứ Quyết định số 428/QĐ-TTg ngày 18/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019 - 2022”, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã ký ban hành Quyết định số 1887/QĐ-BTP ngày 09/9/2020 ban hành Tài liệu bồi dưỡng bồi dưỡng tập huấn viên hòa giải ở cơ sở.

Những năm qua, hoạt động hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã đạt được nhiều hiệu quả tích cực, tuy nhiên một số cơ sở vẫn còn chưa hiểu đúng về hoạt động hòa giải ở cơ sở, thậm chí còn nhầm lẫn hòa giải tranh chấp đất đai tại Ủy ban nhân dân cấp xã là hoạt động hòa giải ở cơ sở, xem Hội đồng hòa giải tranh chấp đất đai ở UBND cấp xã là một tổ hòa giải ở cơ sở. Để cán bộ, công chức quản lý nhà nước về công tác hòa giải ở cơ sở và các hòa giải viên cũng như người dân phân biệt được hòa giải ở cơ sở và hòa giải tranh chấp đất đai tại UBND cấp xã, tác giả xin đề cập một số nội dung trong bài viết nhằm phục vụ tốt cho quá trình giải quyết tranh chấp đất đai trong hoạt động hòa giải ở cơ sở, đặc biệt kịp thời xác định, hướng dẫn, giải quyết được mâu thuẫn, tranh chấp đất đai giữa các hộ gia đình là người dân tộc thiểu số, kịp thời tránh trở thành điểm nóng về an ninh chính trị tại cơ sở trên địa bàn tỉnh Gia Lai.